jim crow yasaları ne demek?

Jim Crow yasaları (), 19. ve 20. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri'nin güney eyaletlerinde çıkartılmış ırksal ayırmacı (segregationist) yerel yasalardı.¹ Yasalar, ABD'deki yeniden yapılanma döneminde Siyahilerin elde etmiş olduğu politik ve ekonomik kazançlara karşı çıkartılmıştır.² Yasalar, Afroamerikalılar ile Beyazların sosyal ve politik hayatta ayrı kurumları kullanmalarını amaçlamış ve "ayrı, ama eşit" (İngilizce: separate but equal) yasal doktrini ile temellendirilmişti.

Demiryolları ve tramvaylarda ırk ayrımını benimseyen ilk yasa 1875'te Tennessee'de kabul edilmiş ve takip eden zamanda tüm Güney eyaletlerinde demiryollarında ırk ayrımı uygulamasına gidilmiştir. Bu yasaları uygulayan eyaletlerde "Sadece Beyazlar İçin" ve "Siyahlar" tabelaları asılmıştır. Oteller, tiyatrolar, kütüphaneler, asansörler ve okulları da kapsar hale gelmiştir.

Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi, 1954 yılında devlet okullarında ırksal ayırmacılığı Brown v. Board of Education davasında anayasaya aykırı bulmuştur.³ Bu kararın eyalet bazında uygulanması ise uzun yıllar sürmüştür. Geriye kalan Jim Crow yasaları, 1964 Medeni Haklar Yasası ile 1965 Oy Hakkı Yasası sonucunda yürürlükten kalkmıştır.

İsmin kökeni

Jim Crow, bir İngiliz komedyen olan Thomas Rice'ın 1828’de yarattığı bir karakterdir. Rice'ın canlandırdığı karakter, geri zekâlı, ilkel, her türlü aşağılanmaya maruz kalan bir Zenci tiplemesidir. Rice, karakteri canlandırırken yüzünü kömürle siyaha boyuyordu. Jim Crow, aşağılamak amacıyla Beyazlar tarafından Siyahlara takılan isimlerden biriydi.